سفارش تبلیغ
صبا ویژن

از چگونگی کاشت درخت نخل خرما تا جداسازی پاجوش از پایه مادری

نخل خرما در طیف وسیعی از خاکها رشد و پرورش می یابد اما کیفیت محصول آن در خاکهای مختلف متفاوت خواهد بود نخل خرما نیاز به خاکهای عمیق زهکشدار با بافت مناسب(متمایل به شنی) و غنی از مواد غذایی و هوموس دارد اما با این حال در خاکهای کاملاً شنی و کاملاًرسی رشد و تولید محصول می کند و عوامل آب وهوایی ، آب و توپوگرافی از جمله عوامل تعیین کننده مناسب بودن یک منطقه جهت کاشت خرما هستند.

برای جداسازی پاجوش از پایه مادری ابتدا باید نخلستان ها را آبیاری نمود بعد از گاورو شدن خاک پای نخل باید خاک اطراف آن را کنار زد به طوری که محل اتصال پاجوش به پایه مادری ظاهر گردد و قبل از انجام عملیات جداسازی پاجوش برگهای اضافی و خشک هر پاجوش ابتدا حذف و سپس بقیه برگها جمع شده و توسط طناب باریک یا بوسیله برگ خرما به هم بسته شوند تا در حین کار جداسازی پاجوش اولاً به پاجوش آسیب نرسد ثانیاً برای عملیات جداسازی ایجاد مزاحمت نکند.

برای جداسازی پاجوش از پایه مادری ابتدا باید نخلستان ها را آبیاری نمود بعد از گاورو شدن خاک پای نخل باید خاک اطراف آن را کنار زد به طوری که محل اتصال پاجوش به پایه مادری ظاهر گردد و قبل از انجام عملیات جداسازی پاجوش برگهای اضافی و خشک هر پاجوش ابتدا حذف و سپس بقیه برگها جمع شده و توسط طناب باریک یا بوسیله برگ خرما به هم بسته شوند تا در حین کار جداسازی پاجوش اولاً به پاجوش آسیب نرسد ثانیاً برای عملیات جداسازی ایجاد مزاحمت نکند.

مناسب ترین کاشت عمقی است که محل بزرگترین قطر پاجوش با سطح خاک هم سطح گردد و عملیات کاشت باید صبح زود انجام شود تا از وارد آمدن تنش به نهال های کشت بافت یا پاجوش جلوگیری شود و در صورتیکه از نهال کشت بافت استفاده میشود باید کیسه های اطراف ریشه نهال با دقت برداشته شوند به گونه ای که بیشترین میزان از مواد بستر کاشت اطراف ریشه همراه آن باقی بماند.

 ایجاد پوشش مناسب در اطراف پاجوش خرما بعد از کاشت آن در خزانه یا زمین اصلی نیز از عواملی است که می تواند گیاه را در مقابل عوامل نامساعد محیطی از جمله سرما و گرما محافظت نماید و یکی از مناسب ترین و فراوان ترین این مواد برگ نخل خرما است که تقریباً در تمام مناطق جهت پوشش دادن پاجوش های کشت شده مورد استفاده قرار می گیرد و به این منظور هر پاجوش بوسیله 8 -6 برگ خرما که قسمت پایین و خاردار آن حذف شده پوشانده میشود عمل پوشش دادن پاجوش ها هرچه زودتر انجام شود بهتر است.

در روش آبیاری سطحی بهترین روش آبیاری روش تشتکی است و تشتک اطراف پاجوش باید 8/ 1 – 5/ 1 متر قطر و 30 -20 سانتیمتر عمق داشته باشد آبیاری به روش قطره ای بدلیل یکنواختی بیشتر رطوبت و همچنین گیرایی بیشتر پا جوش ها وضعیت مطلوب تری نسبت به روش سطحی دارد بعد از کاشت پاجوش باید فوراً آنرا آبیاری کرد و تا 6 – 4 ماه باید آبیاری به گونه ای صورت گیرد که خاک اطراف پاجوش مرتب مرطوب باشد.


مراحل تکامل خرما را بشناسید

مراحل تکامل خرما را بشناسید:

جالب است بدانید میوه خرما از زمان تشکیل تا هنگام رسیده شدن باید 4 مرحله را پشت‌سر بگذارد که عبارتند از: مرحله نخست که میوه‌ای به رنگ سبز، سفت و تلخ است و به آن (چاقالی) می‌گویند، ذخیره قند خرما در این مرحله گلوکز و فرکتوز است.در واقع مرحله دوم 6 هفته به طول می‌انجامد. در این مرحله خرما هنوز سفت است، اما رنگ آن به زرد نارنجی یا قرمز تغییر می‌یابد و ذخیره قند آن عمدتا ساکاروز است و به آن خرما خارک می‌گویند.مرحله سوم که به آن رطب می‌گویند، 4 هفته طول می‌کشد. میوه در این مرحله نیمه رسیده و به رنگ قهوه‌ای است. مرحله چهارم 2 هفته طول می‌کشد. در این مرحله میوه رسیده است. بعضی میوه را وقتی رنگش هنوز روشن است، برداشت و برای رسیده‌تر شدن در شرایط دمایی مناسب انبار می‌کنند. مانند رطب مضافتی و کبکاب (زرد طلایی) و بعضی دیگر در گرمای خرماپزان بر سر نخل می‌مانند تا نیمه‌خشک شود که به آن خرما می‌گویند، مثل خرما پیارم .


خرما

ریشه واژه

واژه خرما ریشه و بنیاد فارسی داشته و از زبان فارسی به زبانهای هندی، اردو، ترکی، اندونزیایی و مالزیایی به سوی شرقی و یونانی به سوی غربی وارد شده است.

ترکیبات شیمیایی خرما

رطب دارای 25 درصد ساکاروز، 50درصد [گلوکز]، و مواد آلبومینوئیدی، پکتین و آب می‌باشد. به‌علاوه دارای ویتامین‌های مختلف مانند ویتامین A،B،C،E و مقداری املاح معدنی می‌باشد.

تاریخچه کاشت

درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، از جمله ایران پرورش می‌یابد. با اینکه خاستگاه آن را میانرودان، عربستان و شمال آفریقا ذکر می‌کنند ولی بررسی‌های علمی، آن را به گونه‌ای به نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان می‌روید نسبت می‌دهند. باستانشناسان احداث نخلستان‌ها را به پنج هزار سال پیش نسبت داده‌اند زیرا نامی از آن بر لوحه‌های گلی 50 سده پیش یافته‌اند.

در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت می‌شده. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شده‌است. منابع چینی از ایران (در زبان ایشان بوسی، تلفظ چینیپارسی) به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کرده‌اند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کرده‌اند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشتخرما دارد.

محصولات

از برگ و شاخه درخت خرما سبد و زیرانداز تهیه می‌کنند. از هسته آن نان و از میوه خرما شراب و عسل. مردم صحرا هسته درخت خرما را آرد کرده و از آن نان می‌پزند یا در این هسته را بو داده و از آن به‌عنوان قهوه استفاده می‌کنند زیرا دم کرده آن بسیار مطبوع است و یا حتی این در را در آب برای چند روز خیس کرده و به‌عنوان غذای مقوی به شترهای خود می‌دهند.

کشورهای تولیدکننده? خرما

 
صادرات خرما درسال 2005
 
ده تولیدکننده? برتر خرما در سال 2007 ( تن)
 مصر 1?313?000
 ایران 1?000?000
 عربستان سعودی 982?540
 امارات متحده عربی 755?000
 پاکستان 557?520
 الجزایر 526?920
 عراق 440?000
 سودان 332?000
 عمان 255?870
 لیبی 175?000
مجموع تولید در جهان 6?908?090

اصطلاحات نخل و خرما

در مناطق خرماخیز ایران اصطلاحات و واژه‌های فارسی زیادی در ارتباط با نخلکاری رواج دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

  • مچ مُخ، مُغ یا مُه به معنی نخل هم است. نام تنگه و منطقه هرمز هم از اهورامزدا و هرمزد و هورمزد تشکیل شده‌است.
  • فَسیل: ساقه اصلی درخت خرما .در جیرفت به پاجوش نخل گفته میشود.
  • تیم: هر چه از فسیل بروید اعم از تنه و پاجوش.
  • تیم فسیل: آنچه در کنار تنه اصلی می‌روید.
  • مُه‌کُشَک یا مخ کش : درختچه‌ای که از تنه فسیل برآید.در بم و نرماشیر به آنها جنگ می گویند.
  • اَبار: گردی که از نخل نر ترشح می‌شود.در بم و نرماشیر به آنها بو می گویند.در جیرفت و میناب به آن ایوار میگویند.
  • گله‌بشکن یا تَرَکی: از آفت‌های نخل.
  • تازوغ: سوسکی از آفت‌های نخل.
  • مُشتاب: اتاقک یا سیلویی برای دانه‌دانه کردن و شیره‌گیری از خرما.
  • پنگ: خوشه
  • تاره: خوشه نخل، زمانی که در غلاف خود قرار دارد و هنوز چوبی نشده است .
  • پریچه یا پیرچه: الیاف اطراف برگ خرما که چسبیده به تنه درخت است. پریچه در بعضی مناطق به‌عنوان اسکاچ نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در استان بوشهر همان « لیف » نامیده می شود .در جیرفت به آنها سیس می گویند. در بم و نرماشیر به آنها سی سی می گویند.
  • پیش: برگ درخت خرما
  • پاگنه: انتهای پیش که متصل به درخت خرما است. در استان بوشهر این بخش « تاپول » نامیده می شود .در جیرفت به آنها تَگ می گویند. در بم و نرماشیر به آنها لتی می گویند.
  • دُم باز: خرمایی که نیمی از آن رسیده و حالت رطب داشته و نیمه ی بالایی به حالت خارک یا نارس باشد

خرما در ایران

 

مصرف سرانه خرما در ایران 7 کیلوگرم است که میانگینی از مصرف سرانه 25 کیلوگرمی استان‌های جنوبی و 1 کیلوگرمی سایر استان‌ها می‌باشد. در ایران به طور سالانه، 1 میلیون تن خرما تولید می‌شود که عمده مصرف داخلی آن در ماه رمضان صورت می‌گیرد. از میان محصول خرمای هر سال ایران، 10 درصد برای صادرات خرما به کشورهای دیگر اختصاص می‌یابد، 50 درصد به مصرف داخلی می‌رسد و 40 درصد هم در مراحل مختلف برداشت محصول، ضایع‌شده و از بین می‌روند.

ارقام خرمای ایران

ارقام بومی خرما در بلوچستان ایران:خرما مضافتی (مرغوب ترین رطب جهان)، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی، کروچ،

  • ارقام بومی خرمای بوشهر: قسب، کبکاب، صمرون، شکر، سیسی، حلَو، سروری، زندنی، خشن خار، استک سرخو، مرسو، خاصویی، جمادی، بیرمی، تی رس، شهابی، لش، کندی، خنیزی، سمیلی، خضروی، گنتار، بریمی، شیخ عالی، زامردو، ده دارب، اهرمی، خاویزی، خاور، مکتی، شاخونی، مصلی، جوزی، غصاب و ردستی
  • ارقام خرمای هرمزگان: خرما پیارم ، مرداسنگ، هلیلی، خرما مضافتی ، خاصویی ، خنیزی ، شاهانی ، کریته ، زرک و کلک سرخ.
  • ارقام بومی خرما در جیرفت:

خرمای مضافتی(مرغوب ترین رطب جهان)، عالی مِهتِری، شِکَری (این دو از زودرس ترین گونه های خرما هستند که بیشتر مصرف محلی دارند)، کلوته(کلیته)، مرداسنگ(تنها خرمای طبع سرد دنیا) ،هلیلی، خَنیزی، رُوغنی، خرما شاهانی ،خرما زاهدی ،خضراوی ،رَبی ،نگار(میوه هایی بسیار کشیده دارد) ،گاردیال، قربانی، آجیلی

  • ارقام بومی خرما در غرب خوزستان:

لیلوئی، برحی، خرما زاهدی ، دیری، اشکر و بریم، حلاوی، بلیانی، سویدانی، هداک، شکر، بنت السب، دگل زرد، خضراوی، استعمران، بوبکی، چبچاب، مشتوم، جهرمی، عموبحری، دگل سرخ، فرسی، هدل، خصاب، حمراوی، حساوی، اسحاق، جوزی و گنتار

  • ارقام بومی خرما در بم و نرماشیر:

خرما مضافتی بم ، کروت، قندشکن(سنگ شکن)، خرما ربی ، خریک، هلیله ای


10 خواص عجیب خرما

خرما گیاهی تک‌لپه‌ای و گرمسیری جزو تیره نخل‌ها است که میوه‌اش خوراکی و دارای هسته‌ای سخت و پوست نازک و طعم شیرین که به شکل خوشه‌ای بزرگ از شاخه آویزان می‌گردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به 10 تا 20 متر یا بیشتر می‌رسد.

در اینجا برای اشنایی بیشتر با خرما که در کشورمان نیز به وفور یافت می شود، برخی از خواص آن ذکر می شود: 

1- طبع خرما گرم و خشک است. 2. برای رفع خشونت و نرم کردن سینه 50 گرم خرما در 1000 گرم آب جوشانده صاف نموده روزی 2 تا 3 استکان بخورید. البته این برای افراد سرد مزاج بسیار خوب است.

3.     برای تقویت کلیه از شربت فوق استفاده کنید.

4.     کسانی که درد کمر یا درد مفاصل دارند می توانند از شربت خرما که در شماره 2 آمده است استفاده کنند.

5.     اگر خرما با شنبلیله خورده شود جهت سنگ مثانه مفید است.

6.    برای تقویت نیروی جنسی خرما را در شیر تازه خیس کرده کمی دارچین بزنید و صبح به عنوان صبحانه بخورید و سپس کمی شیر بالای آن میل کنید.

 البته برای گرم مزاجان زیاد خوب نیست.

7.    کسانی که می‌خواهند سنگ مثانه‌شان خرد شود از دمکردة آن استفاده کنند (دم کرده هسته خرما ) و دم کردة آن بسیار قابض است و کسانی که یبوست دارند سعی کنند در هنگام استفاده از دم کردة خرما از غذاهای ساده و ملین استفاده کنند.

8.     به خاطر وجود ویتامین B در خرما میوه خوبی برای تعادل اعصاب و نیز باعث رشد است.

9.     فسفری که در خرما وجود دارد باعث سر زنده نگاه داشتن سلول‌های عصبی می ‌شود.

10.  برای کمبود آهن بسیار مفید است.
 


خرما در ایران

مصرف سرانه خرما در ایران 7 کیلوگرم است که میانگینی از مصرف سرانه 25 کیلوگرمی استان‌های جنوبی و 1 کیلوگرمی سایر استان‌ها می‌باشد. در ایران به طور سالانه، 1 میلیون تن خرما تولید می‌شود که عمده مصرف داخلی آن در ماه رمضان صورت می‌گیرد. از میان محصول خرما هر سال ایران، 10 درصد برای صادرات خرما به کشورهای دیگر اختصاص می‌یابد، 50 درصد به مصرف داخلی می‌رسد و 40 درصد هم در مراحل مختلف برداشت محصول، ضایع‌شده و از بین می‌روند.

 

ارقام خرمای ایران


ارقام بومی خرما در بلوچستان ایران:خرمای مضافتی(مرغوب ترین رطب جهان)، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی، کروچ،

  • ارقام بومی خرما در بوشهر: قسب، کبکاب، صمرون، شکر، سیسی، حلَو، سروری، زندنی، خشن خار، استک سرخو، مرسو، خاصویی، جمادی، بیرمی، تی رس، شهابی، لش، کندی، خنیزی، سمیلی، خضروی، گنتار، بریمی، شیخ عالی، زامردو، ده دارب، اهرمی، خاویزی، خاور، مکتی، شاخونی، مصلی، جوزی، غصاب و ردستی
  • ارقام خرمای هرمزگان: خرمای پیارم ، مرداسنگ، هلیلی، مضافتی، خاصویی ، خنیزی ، شاهانی ، کریته ، زرک و کلک سرخ.
  • ارقام بومی خرما در جیرفت:

خرمای مضافتی(مرغوب ترین رطب جهان)، عالی مِهتِری، شِکَری (این دو از زودرس ترین گونه های خرما هستند که بیشتر مصرف محلی دارند)، کلوته(کلیته)، مرداسنگ(تنها خرمای طبع سرد دنیا) ،هلیلی، خَنیزی، رُوغنی، شاهانی ،زاهدی ،خضراوی ،رَبی ،نگار(میوه هایی بسیار کشیده دارد) ،گاردیال، قربانی، آجیلی

  • ارقام بومی خرما در غرب خوزستان:

لیلوئی، برحی، زاهدی، دیری، اشکر و بریم، حلاوی، بلیانی، سویدانی، هداک، شکر، بنت السب، دگل زرد، خضراوی، استعمران، بوبکی، چبچاب، مشتوم، جهرمی، عموبحری، دگل سرخ، فرسی، هدل، خصاب، حمراوی، حساوی، اسحاق، جوزی و گنتار

  • ارقام بومی خرما در بم و نرماشیر:

مضافتی، کروت، قندشکن(سنگ شکن)، ربی، خریک، هلیله ای